สวิตกฺกสวิจารปจฺฉิมจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อวิตกฺกอวิจารปจฺฉิมจิตฺตสมงฺคีนํ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อวิตกฺกอวิจารํ ปจฺฉิมจิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติ กายสงฺขาโร จ นุปฺปชฺชิสฺสติฯ

(ก) ยสฺส ยตฺถ กายสงฺขาโร นุปฺปชฺชิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

กามาวจรานํ ปจฺฉิมจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา กามาวจรานํ ปจฺฉิมจิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปนฺนานํ รูปาวจรานํ อรูปาวจรานํ เตสํ ตตฺถ กายสงฺขาโร นุปฺปชฺชิสฺสติ, โน จ เตสํ ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติฯ ปจฺฉิมจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ กายสงฺขาโร จ นุปฺปชฺชิสฺสติ จิตฺตสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ…เป.…? อามนฺตาฯ

[146] (ก) ยสฺส ยตฺถ วจีสงฺขาโร นุปฺปชฺชิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

ปจฺฉิมจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อวิตกฺกอวิจารํ ปจฺฉิมจิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ ทุติยชฺฌานํ ตติยชฺฌานํ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปนฺนานํ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร นุปฺปชฺชิสฺสติ, โน จ เตสํ ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌิสฺสติฯ ปจฺฉิมจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร จ นุปฺปชฺชิสฺสติ จิตฺตสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ…เป.…? อามนฺตาฯ

(4) ปจฺจุปฺปนฺนาตีตวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[147] (ก) ยสฺส กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชติ ตสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถาติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ ตสฺส กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชตีติ?

สพฺเพสํ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิตฺถ , โน จ เตสํ กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชติฯ อสฺสาสปสฺสาสานํ อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิตฺถ กายสงฺขาโร จ อุปฺปชฺชติฯ

(ยถา อุปฺปาทวาเร ปจฺจุปฺปนฺนาตีตา ปุจฺฉา อนุโลมมฺปิ ปจฺจนีกมฺปิ วิภตฺตา เอวํ อุปฺปาทวารนิโรธวาเรปิ ปจฺจุปฺปนฺนาตีตา ปุจฺฉา อนุโลมมฺปิ ปจฺจนีกมฺปิ วิภชิตพฺพาฯ)

(5) ปจฺจุปฺปนฺนานาคตวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[148] (ก) ยสฺส กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชติ ตสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชตีติ?

สพฺเพสํ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชติฯ อสฺสาสปสฺสาสานํ อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิสฺสติ กายสงฺขาโร จ อุปฺปชฺชติฯ

(ก) ยสฺส กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชตีติ?

สพฺเพสํ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชติฯ อสฺสาสปสฺสาสานํ อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิสฺสติ กายสงฺขาโร จ อุปฺปชฺชติฯ

[149] (ก) ยสฺส วจีสงฺขาโร อุปฺปชฺชติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส วจีสงฺขาโร อุปฺปชฺชตีติ?

สพฺเพสํ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ วินา วิตกฺกวิจาเรหิ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ วจีสงฺขาโร อุปฺปชฺชติฯ วิตกฺกวิจารานํ อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร จ นิรุชฺฌิสฺสติ วจีสงฺขาโร จ อุปฺปชฺชติฯ

(ข) อนุโลมโอกาโส

[150] ยตฺถ กายสงฺขาโร อุปฺปชฺชติ…เป.…ฯ